ÇOCUĞUN GELİŞİMİNDE AİLE ORTAMININ ROLÜ

  Çocuk gelişiminde aile son derece etkilidir. Çocuğun ilk sosyal deneyimlerini edindiği, büyüme ve gelişimi sürecinde temel ihtiyaçlarının karşılandığı ve aynı zamanda onun sağlıklı birey olmasına katkı sağlanan ilk ortamdır. Aile çocuğun kendini ve diğer insanlara yönelik algılamalarında belirleyici roldedir.

 Uyumsuz, problemli, yeterli sevgi ve anlayışın olmadığı aile ortamında çocuklar kendilerini ve karşısındaki insanlara karşı güven duygusu geliştirmekte zorluk çekerler. Sağlıklı ve kabul edici aile ortamı çocuğun zihinsel, sosyal ve duygusal alanda başarılı olması için ona teşvik edici uygun ortam hazırlamış olur.

AİLE İÇİ SAĞLIKLI İLETİŞİM

  Çocukların sağlıklı iletişim kurmaları anne ve babanın kendi aralarında kurdukları sağlıklı iletişimle doğrudan ilişkilidir. Kişinin çevresi ile kurduğu diyaloglardaki başarısı kullandığı iletişim yöntemi ile ilgilidir. Bazen hiç istemediğimiz mesajları konuşmasak da duruşumuzla bu mesajı verebiliriz. Bu da bize iletişimin tek kanalı olmadığını gösterir. Bu demek oluyor ki iletişim yalnızca konuşulan dil demek değildir. Duruşumuz, bakışımız, jest ve mimiklerimiz de birer iletişim aracıdır.

  Başarılı iletişim için karşımızdaki kişilere saygı duymak temel koşuldur.Karşınızdakilere önemli ve değerli olduklarını hissettirmek önemlidir ve bize sağlıklı iletişimin kapılarını açar.Gerçekçi, olduğu gibi davranmak, abartıdan uzak durmak, karşımızdakinin de bize aynı şekilde yaklaşmasını ve kendini daha rahat ifade etmesini sağlar.Empati yani bir insanın karşıdakinin yerine kendisini koyma becerisi, iletişimin yapı taşlarındandır.Herkesin kendi hayatı ile ilgili karar verme yetkisi olduğunu kabul etmek önemlidir.İlişkilerde bulunmama yani bireyin bir işi gönüllü olarak yapması o işi keyifli hale getirir ve verimi yüksek hale gelir.Gizliliğe saygı duymak çocukla aramızdaki güven bağını artırır.

ÇOCUĞUMLA SAĞLIKLI ILETIŞIM KURABILMEK IÇIN NELER YAPMALIYIMIZ

• İletişimde söylenen sözler kadar söyleyiş tarzımız ve beden dilinin önemi dikkat etmemiz gereken unsurlardandır. Çocuk konuşurken başka bir işle ilgilenmeden, onun boy seviyesine inip göz teması kurarak dinlemek ona değer verdiğinizi hissettirir. Çocuğun güven ve sevgi duygusunu tazeler. Çocukların sağlıklı iletişim kurmaları için anne ve babaların kendi aralarındaki iletişimde önemlidir.

• Çocuklar dinlenmek ve ciddiye alınmak isterler. Bunun olmadığını fark ettiklerinde saldırgan bir tutum sergileyebilirler, alıngan olabilirler ve çeşitli davranış bozukluklari sergileyebilirler. Bunun sebebi anlatmak istediklerini bazen sözel olarak yapammayıp beden dillerini kullanmalarıdır. Ebeveynlerin yorulmadan, istenmedik davranışlara başvurmadan aktarabilen çocuklar kendilerine değer verildigini önemli olduklarını düşünürler ve onların mutlu özgüveni yüksek bireyler olmalarına yardımcı olur.

• Çocuğumuzu dinlediğinizde çocuk kendini daha iyi ifade etmesini sağlar kelime hazinesi genişler ve dil gelişimi hızlanır. Olumsuz davranışlar sergilemesini engeller, karşısındakileri dinlemeyi insanlara saygı duymayı Öğrenir. Dinlenen çocuğun güven duygusu gelişir kendine güveni artar.

• Çocuğun duygularını ifade etmesine yardım etmek: Çocuğun hissettiği kötü duyguları uzaklaştırmaya çalışmak yerine onun hissettiği duyguları sözcüklere dökmek gerekir. Bebeği kaybolmuş bir çocuğa; “ üzülme ben sana yenisini alacağım.” Demek yerine” bebeğin kaybolduğu için çok üzgünsün, onu özlüyorsun, onunla oynamayı isterdin” gibi cümleler çocuğun duygularını yansıtan cümleler olduğu için onu anladığınız mesajını verir ve sözel olarak duyduğu zaman sakinleşir ve rahatlar

• Bazıları gelişmediğinden dolayı olaylara yetişkinler kadar geniş açıdan değerlendirmeyen çocuklarımız sık sık hata yapabilirler. Çocukların hatalarını abartmadan uygun biçimde düzeltmeli, onlara rehberlik etmeliyiz. Çocuğun yapmış olduğu olumlu davranışlarda onaylamalı ve ona takdir cümleleri kullanmalıyız.

• Sağlıklı iletişim için bir başka yapacağımız şey de tehdit etme cümleleri, emir verme cümleleri, suçlama cümleleri ve eleştirme cümlelerinden uzak durmaktır. Örneğin hep huysuzsun cümlesi bir eleştiri cümlesidir. Odanı topla cümlesi bir emir verme cümlesidir. Beni çok yoruyorsun cümlesi suçlama cümlesidir. Yemeğini yemezsen parka gidemezsin cümlesi tehdit etme cümlesidir. Bunun için sen mesajı yerine çocuklarınıza ben mesajları verin!

• Çocuklar anne babalarının gerçek duygularını anlayabildikleri zaman onlara yardımcı olmaya çalışır. Sen mesajları başına konularak kurulan cümleler genelde suçlayıcı yarayıcı özellikler taşırlar. İletişimi engeller ve karşı taraf savunma ihtiyacı olduğu için karşılıklı kızgınlık oluşturur. Bunun yerine iletişimde insanın kendi duygularını ifade etmesi anlamına gelen ban mesajları kullanılmalıdır.

  • Sen mesajı: çok konuşuyorsun

  • Ben mesajı: başım ağrıyor ve ses çıkması başımın ağrısını artırıyor.

  • Sen mesajı oyuncaklarını hiç toplammıyorsun.

  • Ben mesajı: oyuncaklarını etrafta dağınık durması benim hoşuma gitmiyor.

  • Sen mesajı: sürekli peşinde gezmemi istiyorsun.

  • Ben mesajı: işim çok olduğu zaman seninle oynamaya daha az vakit ayırabiliyorum.

• Başarılı bir iletişim kurmak için saygı çok önemlidir. Peki biz hayatımızda bu kalıplaşmış cümleye biliyoruz aslında fakat çocuğumuzu tam olarak uyguluyor muyuz? Çocuğunuz gerçekten ona saygı duyulduğunu hissediyor mu? Sağlıklı bir iletişim için gizlilik de önemli bir noktadır. Peki aynı şekilde çocuğumuzla olan iletişimimizde çocuğumuzla yapmış olduğumuz iletişimin sadece bize ait olduğunu çocuğunuza hissettirdik mi? Yeterli derecede güven oluşturabildik mi?

• İletişim kurarken empati yeteneğinizi ne kadar kullanabiliyoruz? Bir an durup kendimizi çocuğumuzun yerine koyarak onun hissettiklerini düşündüklerini onun bakış açısıyla anlamlandırabiliyor muyuz?

• Bunlar gerçekten sağlıklı ebeveyn çocuk iletişimi için önemli ve hepimizin bildiği kalıp cümlelerken biz bunları ne kadar ve nasıl uygulayabiliyoruz?

• Çocuğumuza karşı yargılama cümlelerinde, eleştiri cümlelerinden, suçlama cümlelerinden uzak durmalıyız. Peki yargılama cümlesi nedir ve bunun yerine nasıl bir cümle kullanabiliriz? Çok konuşuyorsun demek yerine bugün benim başım ağrıyor ve fazla ses çıkmazsa başımın ağrısından daha da ağrıtıyor diyebiliriz. Aslında burada kullandığımız ifadeden mesajı yerine daha çok ben mesajıdır. Yani cümleyi çocuğumuzu tehdit etmek eleştirmek yargılamak cümlelerinden uzaklaştırarak daha çok kendimizle alakalı durumu çocuğa açıklayabilmek önemlidir.

Hazırlayan:Psk. Esra Karakuş