Merhaba, ben Psikolog Esra Karakuş. Sizlerle, özellikle okul çağındaki çocuklarımızın sağlıklı gelişimini tehdit eden önemli bir konu hakkında konuşmak istiyorum: Akran Zorbalığı. Bir çocuğun veya ergenin yaşıtları tarafından tekrar eden biçimde fiziksel, sözel, sosyal, cinsel, siber şekilde zarar görmesi veya hedef alınmasıdır. Bu durum kasıtlı olarak yapılan bir güç dengesizlig ine dayanmaktadır.
Akran zorbalığına üç temel özelliği vardır: bilinçli ve kasıtlı olarak karşı tarafı incitmeye ve zarar vermeye yönelik olması, tekrarlayıcı ve sürekli olması, güç dengesizliği olması yani zorbalık yapan öğrencinin fiziksel, zihinsel veya yaş olarak daha büyük olması gerekir. Akran zorbalığı bireyin gelişimsel sürecinde güvenli bag lar kurma, aidiyet hissetme ve kimlik oluşturma ihtiyacını tehdit eden bir durumdur. Zorbalık davranışı yalnızca anlık bir çatışma ya da tartışma değil; süreklilik gösteren ve bireyin benlik algısını zedeleyen psikolojik travma riski taşıyabilen bir süreçtir.
Fiziksel Zorbalık: (itme, vurma, eşyalarına zarar verme..)
Sözel zorbalık: (alay etme, hakaret, lakap takma..)
Siber zorbalık: (dijital ortamda tehdit etme, ku çu k du şu rme..)
Sosyal zorbalık: (gruptan izole etme, dedikodu yayma..)
Zorbalığa uğrayan çocuk genelde, hassas, içedönük, utangaç, pasif, farklı düşünen,endişeli, duygu regulasyonu konusunda problem yaşayabilir. Çocuğun ani duygusal değişimleri, okula gitmek istememe durumu, uyku sorunları varsa dikkatli olmalıyız. Empati becerisi, farklılıklara saygı, sosyal beceriler konusunda özen göstermeliyiz. Zorbalık davranışı sergileyen çocuk aslında saygı duyma arzusuyla sevgi ihtiyacını tolere etmeye çalışır. Bu davranışı sergileyen çocuklarda güç duygusundan hoşlanma, korkularını gizleme isteği, parçalanmış aile belirtileri, kendini sevmeme, kendini yetersiz ve aşağılanmış hissetme, sevgi eksikliği gibi belirtiler yatar. Aslında zorbalık davranışı sergileyen çocukta mağdurdur ve temel ihtiyacı kabul görmektir. Korunacağını düşündüğü için zorbalık davranışına sergiliyor olabilir. Unutmayın zorbalık susarak değil, konuşarak biter.
Zorbalığın Yol Açtığı Sorunlar
Huzursuzluk, kaygı, panik, gerginlik hissi, uyku sorunları, altını ıslatma, okul fobisi, depresyon, okula uyumda bozulmalar, okulu güvensiz ve mutsuz bir yer olarak algılama, okula gitmek istememe, sosyal ve duygusal yaşantıda problemler, arkadaşlık kuramama ve arkadaşlıg ı su rdu rmekte problem yaşama, olumsuz benlik algısı oluşturma, kendini ifade etmekte güçlük çekme, güvensizlik, içine kapanıklık, utangaçlık gibi belirtiler gözlemlenebilir.
Zorbalık Davranışı Sergileyen Çocuk Durumunda Ne Yapılmalı?
Çocuk ile açık iletişim kurmalıyız. Durumu tartışmak yerine konuşmasına, duygularını paylaşmasına izin verip dinlemeliyiz. Zorbalığın nerede ve nasıl meydana geldiğini öğrenerek olumlu stratejiler geliştirmesine yardımcı olmalıyız. Olayla ilgili olarak kendi duygularımızı mümkün olduğunca kontrol etmeliyiz ve hemen aşırı tepki göstermemeliyiz. Çocuğu suçlamamalıyız. Empati geliştirme çalışmaları, sosyal beceri eğitimi ve okul tabanlı programlar etkili yöntemlerdir.
Zorbalığa Maruz Kalan Çocuk Durumunda Ne Yapmalıyız?
Zorbalığa uğrayan çocuk için kendini güvende hissetmesini sağlamalıyız: koşulsuz sevgi oyunlar ve rutinleri hayatına entegre etmeliyiz. Onu sosyal aktivitelere yönlendirmeliyiz. öğretmen ile iş birliği yapmalıyız. Bu durumu kendisinin çözmesi gerektiğini ya da yardımcı olamayacağınızı söylememeliyiz.. Eğer çocuğunuz bunu kimseye anlatmamanızı isterse bunu zorbalık davranışı sergileyen kişiyi korumak anlamına geleceğini anlatabiliriz. İlgi alanları doğrultusunda sosyal etkinliklere yönlendirebiliriz. Belirli zaman aralıklarında aynı olayın tekrarlanıp tekrarlanmadıg ını ve onu üzen veya kızdıran arkadaşlarının olup olmadığını okulun rehber öğretmeni ile iletişim halinde olarak ög renebiliriz. Öğretmenleri durumdan mutlaka haberdar etmeliyiz ve çözüm konusunda işbirliği yapmalıyız.
